Józefów nad Wisłą - osada miejska przepięknie umiejscowiona na wysokim, prawym brzegu Wisły, która przyjmuje tu trzy dopływy: potok Wrzelowiecki, Wyżnicę oraz Kamienną. Na urwistym zboczu doliny Wisły dominują zabudowania zespołu klasztornego pobernardyński, który obejmuje barokowy kościół pw. Bożego Ciała z lat 1730-1743 fundacji Józefa Potockiego, klasztor pobernardyński, dzwonnicę oraz bramę reprezentacyjną. W północnej części Józefowa znajduje sie zespół pałacowo-parkowy z murowanym pałacem z XVIII w. oraz kamienną ławką parkową z rzeźbą Chrystusa. Z parku podziwiać można wspaniały pejzaż na dolinę Wisły. W Józefowie zlokalizowany jest także wiatrak holenderski z II poł. XVIII w lub XIX w.

Kaliszany - duży kamieniołom wapieni i opok kredowych. Odsłonięcie geologiczne coraz młodszych skał, kończących erę mezozoiczną uznawane są za jedną z najpiękniejszych w Europie.

Kazimierski Park Krajobrazowy został powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś otulina 25000 ha. Na terenie Powiatu Opolskiego znajduje się tylko fragment parku o powierzchni 1690 ha i 4560 ha otuliny. Pod względem administracyjnym fragment ten występuje na terenie gminy Karczmiska i gminy Wilków. Kazimierski Park Krajobrazowy obejmuje fragment Płaskowyżu Nałęczowskiego i Równiny Bełżyckiej oraz piękny przełom Środkowej Wisły i wschodni skraj Równiny Radomskiej. Różnice wysokości między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią lessowych wąwozów, dochodzących do 30 m głębokości. Szczególną osobliwością geomorfologiczną parku jest wspaniała, 90-metrowej wysokości, niemal pionowa skarpa nadbudowana lessem, wznosząca się ponad ujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre. Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogół większych zwartych kompleksów. Najcenniejsze florystycznie są niewielkie fragmenty muraw stepowych, które zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze Trzech Krzyży i na skarpie w rejonie Janowca. Gdzieniegdzie można tam jeszcze spotkać tak rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman wąskolistny, ostnica włosowata. W świecie zwierząt Kazimierskiego Parku Krajobrazowego na szczególną uwagę zasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący stanowiska lęgowe takich ptaków jak: ostrygojad, rybitwa białoczelna, mewa czarnogłowa, sieweczka obrożna.

Kępa Gostecka – w przeszłości była to wyspa na Wiśle. Wschodnie ramię rzeki prowadziło małe ilości wody i z czasem zostało odcięte od głównego nurtu Wisły . Po zbudowaniu ostróg w celu odepchnięcia nurtu i zatrzymaniu erozji brzegu od połowy XX w. Kępa przestała być wyspą, łącząc sie z wschodnim brzegiem. Przeprawa promowa.

Piotrawin – miejscowość usytuowana bardzo malowniczo na wysokim zboczu doliny, opadającym stromo ku Wiśle. Znajduje sie tutaj gotycki kościół wybudowany w latach 1440-41z fundacji bpa Zbigniewa Oleśnickiego. Położony na wysokim brzegu Wisły, jest z daleka widoczny dzięki czerwonym, ceglastym murom. W kościele znajduje się dużo zabytków sakralnych – tablica erekcyjna z 1440 r., liczne obrazy, ołtarz główny póYnorenesansowy z 1 połowy XVII w., dwa ołtarze boczne XVIII/XIX, ambona XVII w., chrzcielnica rokokowa XVIII w .

Podgórz - funkcjonowało tu wczesnośredniowieczne grodzisko słowiańskie (VIII-IX w.); Rezerwat przyrody „Skarpa Dobrska” z przepięknym widokiem na Małopolski Przełom Wisły, Kotlinę Chodelską oraz na rezerwat „Krowią Wyspę”na której gnieżdżą się rzadkie gatunki ptaków.

Rezerwat „Krowia Wyspa” - został utworzony Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 9 IX 1991r. jako rezerwat częściowy typu faunistycznego. Celem ochrony jest zachowanie stanowisk lęgowych wielu gatunków ptaków wodno - błotnych. Obejmuje on wyspę położoną w nurcie rozszerzonego koryta Wisły na 353-354 km. biegu rzeki, w granicach Małopolskiego Przełomu Wisły. Obszar rezerwatu poza wyspą, której powierzchnia wynosi 29,96 ha, obejmuje piaszczyste ławice i pas nurtu rzeki o szerokości 50-120 m., przylegający ze wszystkich stron do wyspy. Całkowita powierzchnia rezerwatu wynosi 62,3 ha. „Krowia Wyspa” użytkowana jest jako pastwisko, prowadzony na niej ekstensywny wypas bydła i koni decyduje o zachowaniu zbiorowisk roślinnych, stanowiących siedliska lęgowe ptaków. Dalsze zachowanie tego sposobu gospodarowania może warunkować występowanie tu bogatego zgrupowania ptactwa. Na wyspie gnieżdżą się następujące gatunki ptaków: krzyżówka, cyranka, cyraneczka, płaskonos, czernica, ostrygojad, sieweczka obrożna, sieweczka rzeczna, czajka, krwawodziób, rycyk, śmieszka, mewa białogłowa, mewa czarnogłowa, mewa pospolita, rybitwa zwyczajna, rybitwa białoczelna, skowronek polny, pliszka żółta, brzegówka, nurogęś. Poza tymi gatunkami zaobserwowano kilkadziesiąt innych gatunków ptaków, zatrzymujących się tu podczas wiosennych lub jesiennych wędrówek, albo będących gośćmi zimowymi. Spośród gatunków ptaków zasiedlających „Krowią Wyspę” na szczególną uwagę zasługuje ostrygojad. Ptak ten w głębi kraju gnieździ się bardzo rzadko na wyspach śródlądowych – jego stałe lęgowisko w Polsce to wybrzeże Bałtyku. „Krowia Wyspa” jest jedną z nielicznych wysp na obszarze Małopolskiego Przełomu Wisły zasiedloną przez ten gatunek.

Rezerwat „Skarpa Dobrska” - utworzony został zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 lipca 1991 r jako rezerwat krajobrazowy częściowy. Ma on na celu ochronę i zachowanie wychodni i odsłonięć różnowiekowych osadów czwartorzędowych, różnorodnych form rzeźby oraz ciepłolubnych muraw z licznymi rzadkimi gatunkami roślin. Rezerwat położony jest w północnej części gminy Wilków na nieużytkach rolnych i pastwiskach wsi Podgórz i Dobre. Jego powierzchnia wynosi 39,7 ha. Pod względem fizjograficznym obejmuje on zachodnią krawędź Równiny Bełżyckiej stromo opadającą ku Kotlinie Chodelskiej. Krawędź ta ma założenia tektoniczne i związana jest z wychodniami skał węglanowych wieku kredowego. Dodatkowo nadbudowana została w czasie ostatniego zlodowacenia kilkumetrowej miąższości płatem lessowym, co spowodowało, że wysokość względna krawędzi w jej zachodniej części dochodzi do 90 m. Rezerwat „Skarpa Dobrska” słynie z wąwozów, które są jednymi z najgłębszych tego typu form w Polsce. Ich głębokość dochodzi do 40 metrów. Mogły się one rozwinąć dzięki zalegającej tu dużej miąższości skał lessowych. Osobliwością tego rezerwatu są również występujące na stromych, wapiennych i lessowych zboczach murawy kserotermiczne. Spośród roślin na szczególną uwagę zasługują tu miłek wiosenny, oman wąskolistny, wężymord stepowy, ostnica włosowata, kosatka kielichowata, turzyca delikatna, wisienka karłowata, ożota zwyczajna, macierzanka Marschalla, goryczka orzęsiona.

Wrzelowiecki Park Krajobrazowy utworzony został w 1990 roku. Jego powierzchnia wynosi 4998 ha, zaś otuliny 13625 ha. Pod względem administracyjnym rozpościera się na terenie gminy Józefów i Opole Lubelskie, w całości znajduje się na terenie Powiatu Opolskiego. Park położony jest na pograniczu 3 jednostek fizjograficznych: Doliny Wisły, Wzniesień Urzędowskich i Kotliny Chodelskiej. Posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu: stromą krawędź doliny Wisły, liczne wąwozy lessowe, suche doliny, zagłębienia bezodpływowe o charakterze krasowym lub sufozyjnym, wreszcie pola wydmowe i równiny. Przyrodniczą i krajobrazową oś parku stanowi dolina potoku Wrzelowieckiego, głęboko wcięta w pokrywę lessową i skały węglanowe. Uchodzi ona do doliny Wisły, której zbocze na odcinku od Józefowa do Piotrawina stanowi fragment jednego z najpiękniejszych w Europie profili geologicznych odsłaniających utwory górnej kredy. W ujściowym odcinku Potoku Wrzelowieckiego oraz w dolinie Wisły występują zespoły wydm osiągających 10-15 m wysokości. Obszarom wydmowym towarzyszą podmokłe, wypełnione torfem niecki o średnicach 200-400 m. Lasy Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego cechuje duży stopień naturalności, wysoki udział płatów leśnych o cennych przyrodniczo, starych drzewostanach oraz występowanie wielu rzadkich gatunków roślin zielnych. Przeważają bory sosnowo-dębowe oraz grądy grabowo-dębowe. Z roślin rzadkich na uwagę zasługują: wawrzynek wilcze łyko, lilia złotogłów, parzydło leśne, bluszcz pospolity, tojad mołdawski, tojad dziubaty, turówka wonna oraz storczyki: podkolan biały i gnieźnik leśny. Na nasłonecznionych zboczach doliny Wisły występują interesujące zbiorowiska roślin stepowych z wisienką stepową, omanem wąskolistnym, miłkiem wiosennym, powojnikiem prostym. Na wydmach spotykany jest pięknie pachnący goździk piaskowy.

Opracował: Jacek Rosły